Interoperabiliteit

Differentiatie en specialisatie die in 2011 is ingezet, heeft weliswaar geresulteerd in meer bekwaamheid en betere behandelingen en uitkomsten, technisch gezien, maar informatie is op steeds meer verschillende plaatsen opgeslagen en is niet goed uitwisselbaar (niet-interoperabel). De lijnen van zorg komen echter altijd samen bij de cliënt.

Deze versnippering van informatie in de Zorg zal verdwijnen als we vanuit cliëntenperspectief gaan werken en ons organiseren. De cliënten werken samen met hun behandelteam en beschikken allemaal over eenduidige informatie in de juiste context. Uitgangspunt is dan uiteraard dat de relevante informatie uit de verschillende dossiers voor betrokkenen op een bruikbare wijze beschikbaar is.

Al jarenlang worden er door verschillende partijen en overheid gezocht om voor het gebrek aan interoperabiliteit een oplossing of platform te vinden. Aanvankelijk vanuit Nictiz het LSP, later aangevuld met de op IHE gebaseerde infrastructuren en VNA’s, en sinds kort zijn we verrijkt met het MedMij afsprakenstelsel. We komen steeds dichterbij, maar dé oplossing bestaat niet voor Nederland.

Interoperabiliteit op alle niveaus, uitgedrukt in het (Vijf)Lagenmodel voor informatieoplossingen voor gezondheid en zorg helpt bij deze zoektocht naar een oplossing voor nu en met het oog op de toekomst (Dr. Michiel Sprenger, Nictiz ).

Wanneer de interne architectuur goed ingericht is, kan er interoperabiliteit tussen twee zelfstandig opererende organisaties (bijvoorbeeld ziekenhuis, huisartsenpraktijk, patiënt) tot stand worden gebracht.

Door samenwerking en co-creatie kunnen we de silo’s in de zorg doorbreken. De ontwikkeling van de Persoonlijke GezondheidsOmgeving laat de lijnen van zorg nu ook “letterlijk” bij de cliënt samenkomen. Maar dit vraagt dat écht alle partijen meewerken om de benodigde organisatorische, infrastructurele en semantische interoperabiliteit mogelijk te maken. Waar nodig bepaald door de overheid; we rijden in Nederland tenslotte ook allemaal rechts…..

Zorgverlening vindt steeds meer in een netwerk plaats. Een netwerk tussen patiënt, zorgverlener, collega’s en organisaties die onderzoek doen en bijdragen aan kwaliteitsverbetering. Toepassing van moderne ICT-technieken in de zorg, e-health, draagt bij aan de interactie tussen de partijen in zo’n netwerk.

Informatie in de vorm van gestructureerde en ongestructureerde data zit nog steeds gevangen in systemen en organisaties. Het wordt van levensbelang voor de burger, patiënt en zorgprofessional in onze data-driven healthcare toekomst om zeggenschap over de eigen data te krijgen. Als we dit niet ook technisch goed regelen en aansturen op scheiding van data en functionaliteit, wordt de complexiteit, vendor lock-in en afhankelijkheid van commerciële partijen die onze data in hun systemen hebben, onhoudbaar. Omdat de industrie de technologie heeft hoe data te onderhouden en deze zich snel en internationaal ontwikkeld, is samenwerking en co-creatie met de industrie wél een randvoorwaarde, maar dan vanuit een duidelijke rolverdeling, transparantie en een gedeelde visie dat de data zijn van degene die ze produceert: de burger/patiënt en de zorgprofessional. Op deze wijze ontstaan pluraal-publiek-private ecosystemen waarin we nieuwe technologie kunnen valideren.

Dit vereist een herziening van onze zorg-IT- architecturen en ons leverancierslandschap naar een architectuur die de curation, privacy en security by design borgt voor de burger - ongeacht zijn rol - en zijn data. Deze data kunnen dan door en voor de burger en zijn zorgprofessional voor meerdere doeleinden veilig worden hergebruikt.

Zo’n aanpak vraagt een lange termijn visie en sterke politieke leiders die daarvoor staan. Pragmatisch gezien zullen we op korte termijn actiegericht moeten werken met de bestaande middelen, maar hopelijk op een wijze die ruimte laat voor de mogelijkheden die recente en toekomstige technologie ons biedt. Stappen zetten zonder nog meer verstrengeling in legacy en vendor lock-in, maar op basis van internationale open standaarden en waar mogelijk al werken vanuit een belangrijk beginsel, het principe scheiding tussen functionaliteit en data. Bijvoorbeeld met hulp van een Trusted Third Party en bij voorkeur zo snel mogelijk met quantumveilige encryptie. De applicatieleveranciers kunnen dan concurreren op basis van functionaliteit en niet op data, zoals beschreven in het Manifest 'Samen Vooruit' .

Enkele relevante partijen en standaarden:

Nictiz is een stichting en heeft als functie om het expertisecentrum e-health in Nederland te zijn. Nictiz wordt vrijwel geheel gefinancierd door het ministerie van VWS. Nictiz is verantwoordelijk voor o.a.: eHealth Monitor en Informatiestandaarden (o.a. acute zorg en medicatieveiligheid).

De kern van het werk van MedMij is het maken van een afsprakenstelsel. Dit afsprakenstelsel is essentieel voor het vertrouwen dat nodig is om de digitale uitwisseling van gezondheidsgegevens tussen patiënten en zorgverleners van de grond te krijgen. Dit vertrouwen wordt gesymboliseerd door het MedMij-label dat aangeeft dat een product of dienst voldoet aan het MedMij Afsprakenstelsel.

IHE, Integrating the Healthcare Enterprise , is een internationaal en wereldwijd samenwerkingsverband tussen gebruikers en leveranciers van ICT in de zorgsector opgericht in 1998 in de V.S. IHE promoot het gecoördineerd gebruik van gevestigde zorg- en ICT standaarden zoals DICOM en HL7 /FHIR om specifieke klinische behoeften ten aanzien van optimale patiëntenzorg in te vullen. Hierbij gaat het vooral om de zorgprocessen, waarbij informatie-uitwisseling onontbeerlijk is, zonder problemen te laten verlopen.

HL7 staat voor Health Level Seven, de wereldwijde standaard voor veilige, elektronische informatie-uitwisseling in de zorg. De HL7 standaard definieert alle soorten gegevens in alle zorgdomeinen en zorgsectoren. De standaard wordt ontwikkeld en beheerd door de internationale HL7 organisatie, die in meer dan 30 landen actief is, in Nederland door de Stichting HL7 Nederland. De HL7 FHIR® standaard is in korte tijd uitgegroeid tot de nationale standaard voor informatie-uitwisseling in alle sectoren van zorg.

OpenEHR is een internationale non-profit organisatie, opgericht in 2003. Zij beheert ‘openEHR’ : een technologie voor e-health bestaande uit open specificaties, klinische modellen en software die kan worden gebruikt voor het maken van standaarden voor de opslag van zorgdata en het bouwen van de informatie- en interoperabiliteitsoplossingen voor de gezondheidszorg. OpenEHR maakt het mogelijk om decentrale systemen voor data te hebben waarbij data uitwisselbaar is. OpenEHR biedt een (internationale) set van gedocumenteerde specificaties voor de opslag van zorgdata; in open, beschikbare en uitbreidbare gestandaardiseerde datasets.

De Nuts Community heeft open specificaties en Open Source Software ontwikkeld voor een vertrouwenslaag bovenop het internet, gebaseerd op W3C standaarden VC/DID . Hierdoor kan het internet worden gebruikt als infrastructuur om elkaar te vinden en te vertrouwen, om vervolgens op basis van een grondslag, de toegang tot data te verlenen (autorisatie) direct tussen partijen of te ontzeggen. Nuts beoogt een nutsvoorziening te zijn om privacy-by-design, zonder licentiekosten, data beschikbaar te kunnen maken in de gezondheidszorg, met de technologie van de 21e eeuw.

GS1 ontwikkelt internationale uniforme standaarden voor de identificatie en het vastleggen en delen van gegevens. In de Gezondheidszorg voor toedieningsregistratie van geneesmiddelen in zorginstellingen, coderen van artikelen, locaties, patiënten en medewerkers met GS1 barcodes, uitwisseling van betrouwbare artikelinformatie via GS1 Data Source Healthcare.

De Vereniging van Zorgaanbieders voor Zorgcommunicatie (VZVZ) beheert het Landelijk Schakelpunt (LSP). VZVZ zorgt ervoor dat de uitwisseling van medische gegevens via dit ‘netwerk’ technisch en organisatorisch goed verloopt. VZVZ verzorgt de regie over de uitwisselingsketen en bewaakt de snelheid, betrouwbaarheid en veiligheid van het systeem.

Om zorggegevens veilig en betrouwbaar te kunnen delen is een duurzaam informatiestelsel voor de zorg nodig. Het Informatieberaad Zorg is opgericht om afspraken, standaarden en voorzieningen te laten opstellen en gebruiken ten behoeve van dit informatiestelsel.

Zorginstituut Nederland bevordert de kwaliteit van onze gezondheidszorg en adviseert over de inhoud van de verplichte zorgverzekeringen. Op deze manier houdt elke burger toegang tot goede zorg, tegen aanvaardbare kosten voor ons allemaal: niet meer dan nodig en niet minder dan noodzakelijk.